หน่วยที่4 การบริหารจัดการองค์ความรู้

การบริหารจัดการองคความรูนั้น เปนมากกวา technology หรือ product เพราะมันเปนกรรมวิธี การที่ใชกับ business practices อยางไรก็ตาม information technology มีสวนสําคัญในการประสบ ผลสําเร็จของระบบบริหารจัดการองคความรู(Knowledge Management Systems) จะประกอบดวย 3 สวนคือ

1.เทคโนโลยีในการสื่อสาร (Communication technologies) เพื่อใหusers สามารถ access ไปยัง องคความรูที่ตองการได และสื่อสารซึ่งกันและกันได

2.เทคโนโลยีที่กอใหเกิดการรวมมือกัน (Collaboration technologies) เพื่อใหทํางานรวมกันเปนกลุม ได

3.Storage และ retrieval technologies (database management systems) เพื่อ จัดเก็บและบริหารองคความรู เทคโนโลยีที่สนับสนุนฟงกชันระดับสูงของระบบบริหารจัดการคุณภาพและกอใหเกิด future innovations ใน KM field ไดแก

 Artificial Intelligence (AI methods: expert systems, neural networks, fuzzy logic, genetic algorithms, etc.)ชวยในการบงชี้เรื่องเกี่ยวกับความชํานาญ

Elicit knowledge automatically and semi-automaticallyกอใหเกิดการเชื่อมตอผาน language processorsสงเสริมใหเกิด intelligent searches ผานทาง intelligent agents.

Intelligent agents คือ software systems ที่เรียนรูการทํางานของผูใชและจัดใหมีการชวยเหลืองาน ที่ตองทําแตละวัน

-Technology tools ที่สนับสนุนการบริหารจัดการองคความรู เรียกวา knowware. Knowledge management software packages สวนมากจะประกอบดวย tools ตอไปนี้ (หนึ่งตัว หรือมากกวา)         collaborative computing tools หรือ Groupware ชวย transfer tacit

-knowledge - knowledge servers มี knowledge management software บรรจุอยู ใชจัดเก็บองคความรู

- enterprise knowledge portals (EKP) ประกอบดวย Web browser และ database อานเพิ่มเติม ใน IT at Work 9.3 “Portal opens the door to legal knowledge” page 383

- electronic document management systems (EDM)

- knowledge harvesting tools ใช capture knowledge

 - search engines ใชคนหาฟงกชันที่สัมพันธกับองคความรูที่ตองการ

บทบาทสําหรับการจัดการองคความรู (Role of people in Knowledge Management)

การบริหารจัดการ KMS ตองการความพยายามสูง หลาย ๆ เรื่องที่เกี่ยวกับ การบริหารจัดการ คน วัฒนธรรม จะเปนตัวพิจารณาวาระบบจะสําเร็จหรือลมเหลว ผูที่เขามาเกี่ยวของดวยไดแก:

Chief knowledge officer’s (CKO) มีบทบาททําใหสินทรัพยทางความรูขององคกรมีมากที่สุด ออกแบบและนํากลยัทธ knowledge management มาใช มีการแลกเปลี่ยนทรัพยสินทางดานความรูทั้ง ภายในและภายนอกอยางมีประสิทธิผล และ สงเสริมระบบที่ใช Duffy นิยามหนาที่ไว

- กําหนดลําดับความสําคัญเชิงกลยุทธของ Km

- จัดใหมี Knowledge repository ของ best practice

 - สื่อสารให senior executive ใหการสนับสนุนใหเกิดสภาพแวดลอมแหงการเรียนรู

 - สอนใหผูคนหาสารสนเทศถึงวิธีการใชคําถามที่ฉลาดและดีขึ้น (เพื่อไดคําตอบอันเปนองค ความรูที่ตองการ)

- จัดตั้งกระบวนการบริหารทรัพยสินทางปญญา

 - ทําใหไดรับสารสนเทศอันแสดงถึงความพึงพอใจจากลูกคาในแบบใกล real time มาก ที่สุดGlobalize knowledge management การประยุกตใชเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารในการจัดการความรู ปจจุบันหลายหนวยงานไดนําเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเขามาประยุกตใชในการบริหาร จัดการอยางแพรหลาย ทั้งนี้เพื่อใหเกิดความสะดวกรวดเร็ว ความถูกตองและประหยัดเวลา การประยุกตใชกับงานสํานักงาน

- งานจัดเก็บเอกสาร การเผยแพรเอกสาร เปนตน ทั้งนี้ เพื่อใหสามารถเชื่อมโยงสารสนเทศระหวาง แผนกหรือระหวางหนวยงาน ทั้งหนวยงานภายในและภายนอกที่อยูหางไกล

- งานกระจายเอกสาร เปนการกระจายสารสนเทศไปยังผูใช ณ จุดตางๆ อาจกระทําไดโดยการ เชื่อมโยงผานเครือขายโทรคมนาคม ผลิตภัณฑเทคโนโลยีสารสนเทศที่สามารถปฏิบัติงาน ณ จุดนี้ไดโดย อัตโนมัติไดแก ระบบเครือขายคอมพิวเตอร โทรสาร ระบบการประชุมทางไกล เปนตน

 - งานจัดเก็บและคนเอกสาร สามารถปฏิบัติไดทั้งระบบออนไลนและระบบออฟไลน ผาน ระบบเครือขายคอมพิวเตอร หรือผานเครือขายโทรคมนาคมรูปแบบอื่น เชน ระบบงานฐานขอมูล เปน ตน

 - งานจัดเตรียม จัดเก็บสารสนเทศในลักษณะภาพทั้งภาพนิ่งหรือภาพเคลื่อนไหวและเสียง การประยุกตใชกับงานดานการฝกอบรมและการศึกษา การประยุกตใชเทคโนโลยีสารสนเทศในการศึกษานั้น มีแนวทางในการใชมากมายขึ้นแตที่ ใชกันอยูโดยทั่วไปมี 6 ประเภท คือ

1. การใชคอมพิวเตอรชวยสอน (Computer Assisted Instruction : CAI) เปนการนําเอา คําอธิบายบทเรียนมาบรรจุไวในคอมพิวเตอร แลวนําบทเรียนนั้นมาแสดงแกผูเรียน เมื่อผูเรียนอานคําอธิบาย นั้นแลว คอมพิวเตอรก็จะทดสอบความเขาใจวาถูกตองหรือไม หากไมถูกตองก็ตองมีวิธีการอธิบายเนื้อหา เพิ่มเติมใหเขาใจมากขึ้น แลวถามซ้ำอีก ซึ่งปจจุบันมีการพัฒนาการถึงระดับใชสื่อประสม และใชเทคนิคตางๆ เพื่อใหการสอนบรรลุผลสัมฤทธิ์มากขึ้น

2. การศึกษาทางไกล เทคโนโลยีสารสนเทศที่ใชในการจัดการศึกษาทางไกลมีหลายแบบ ตั้งแตแบบงาย ๆ เชน การใชวิทยุ โทรทัศน ออกอากาศใหผูเรียนศึกษาเอง ตามเวลาที่ออกอากาศ ไปจนถึงการ ใชระบบแพรภาพผานดาวเทียม (Direct To Home : DTH) หรือการประยุกตใชระบบประชุมทางไกล(Video Teleconference) โดยใชผูสอน และผูเรียนสามารถสื่อสารถึงกันไดทันทีเพื่อสอบถามขอสงสัยหรืออธิบายคํา สอน เพิ่มเติม

3. เครือขายการศึกษา เปนการจัดทําเครือขายการศึกษา เพื่อใหครู อาจารย และนักเรียน นักศึกษามีโอกาสใชเครือขายเพื่อเสาะแสวงหาความรูที่มีอยูอยางมากมายในโลก และใชบริการตางๆ ที่เปน ประโยชนทางการศึกษา เชน บริการสงจดหมายอิเล็กทรอนิกส (E-mail) การเผยแพร และคนหาขอมูลใน ระบบเวิลดไวดเว็บ (World Wide Web) ซึ่งสวนมากเปนเครื่อขายที่ประชาชนโดยไมตองเสียคาใชจายในการ เขาใชสารสนเทศแตอยางใด

4. การใชงานหองสมุด ในปจจุบันหองสมุดมหาวิทยาลัยของรัฐและเอกชนเกือบทุกแหง ได นําเทคโนโลยีสารสนเทศมาใชในการดําเนินงาน ทําใหผูใชไดรับความสะดวกมากขึ้น เชน บริการยืมคืน การ คนหาหนังสือ วารสาร สิ่งตีพิมพตางๆ ที่ตองการไดอยางสะดวกและรวดเร็ว

 5. การใชในงานประจําและงานบริหาร เชน การจัดทําทะเบียนประวัติของนักเรียน นักศึกษาการ เลือกเรียน การลงทะเบียนเรียน การแสดงผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน การแนะแนวอาชีพ และศึกษาตอขอมูลผูปกครอง หรือ ขอมูลครู ซึ่งการมีขอมูลดังกลาว ทําใหครูอาจารยสามารถติดตาม และดูแลนักเรียนไดอยางดี รวมทั้ง ครูอาจารยสามารถพัฒนาตนเองไดสูงขึ้น

ตัวอยางเครื่องมือทางสังคมเพื่อการจัดการความรู

เครื่องมือเพื่อการสรางการจัดการความรู เปนเครื่องมือในกลุมที่ใชเพื่อประโยชนเพื่อการจัดการ ความรู มีหลายอยาง โดยแบบเบื้องตนเชน การสืบคนขอมูล สวนในระดับถัดมา เปนเครื่องมือเพื่อการใชขอมูล รวมกัน รวมทั้งใหความรู และสรางความรูใหม เชน Wiki Blog เปนตน เครื่องมือที่ใชในการการปฏิสัมพันธ ตางจากเครื่องมือเพื่อการสื่อสาร ตรงที่เครื่องมือเพื่อการปฏิสัมพันธนี้มุงเนนเพื่อเสริมสรางการเชื่อมโยงกัน ระหวางผูใชโดยอาศัยกลไกของการพูดคุยสนทนากัน

 Blog Blog มาจากคําเต็มวา WeBlog บางครั้งอานวา We Blog บางคนอานวา Web Log แตทั้งสองคํา บงบอกถึงความหมายเดียวกัน Blog คือการบันทึกบทความของตนเอง (Personal Journal) ลงบนเว็บไซต ใน blog นั้นจะมีเนื้อหาเปนเรื่องใดก็ได เชน การเขียนเรื่องราวของตนเอง การเขียนวิจารณเรื่องราวหรือหัวขอ หรือสิ่งที่ตนเองสนใจตางๆ การเขียนวิจารณการใชผลิตภัณฑตางๆ ที่ตัวเองเคยใช หรือซื้อมา เปนตน   Blog ประกอบดวย ขอความ, hypertext, รูปภาพ และ ลิงค (ไปยังเว็บ, วีดีโอ, ขอมูลเสียงและ อื่นๆ) blog จะอยูในรูปบทสนทนาระหวางเอกสาร โดยผูที่ใช blog สามารถเขียนขอความแสดงความคิดเห็น ของตนเองได ซึ่ง blog มีทั้งเปน blog เฉพาะบางกลุม หรือเปน blog ทั่วๆ ไปก็ได การเพิ่มบทความใหกับ blog ที่มีอยู เรียกวา “blogging” บทความใน blog เรียกวา “posts” หรือ “entries” บุคคลที่ โพสลงใน “entries” เหลานี้เรียกวา “blogger” จุดเดนที่สุดของ Blog ก็คือ Blog สามารถเปนเครื่องมือสื่อสารชนิดหนึ่ง ที่สามารถสื่อถึง ความเปนกันเองระหวางผูเขียนบล็อก และผูอานบล็อกที่เปนกลุมเปาหมายที่ชัดเจนของบล็อกนั้น ๆ ผานทาง ระบบ comment ของบล็อกนั่นเอง ความสะดวกและงายในการเขียน Blog ทําใหสามารถเผยแพรความ คิดเห็นของผูเขียน blog ไดงายขึ้น รวมถึงยังมีการ comment จากผูที่สนใจเรื่องเดียวกันไดอีกดวย บางครั้ง ทําใหเกิดการเรียนรูใหมๆ เพราะบางครั้ง ขอมูลจาก Blog เปนขอมูลที่ไมเคยปรากฏที่ไหนมากอนอีกดวย นับไดวา Blog เปนสื่อชนิดหนึ่งที่ไมตางจาก วีดีโอ, สิ่งพิมพ,โทรทัศน หรือแมกระทั่งวิทยุ เราสามารถเรียกไดวา Blog ไดเขามาเปนสื่อชนิดใหมที่สําคัญอยางแทจริง Blog จะมีลักษณะบางประการที่แตกตางจากเว็บเพจ มาตรฐานทั่วไป blog จะมีอุปกรณที่จะชวยใหสรางหนาเว็บใหมไดงาย เชน การใสขอมูลใหม (โดยมีหัวขอ, ประเภท, และเนื้อความ) ทําไดงาย มี template อัตโนมัติที่จะจัดการ การเพิ่มบทความตามวันที่และหัวขอ เปน archive มีการกรองเนื้อหาแยกตามวัน ประเภทผูแตงหรืออื่นๆ นอกจากนี้ยังทําใหผูดูแลจัดการ blog สามารถเชิญ หรือ เพิ่มผูแตงคนอื่น โดยจัดการเรื่องการอนุญาตและการเขาถึงขอมูลเปนไปโดยงาย ดังนั้น blogging จึงเปนชองทางเผยแพรงานพิมพอยางประหยัดและมีประสิทธิภาพ

Wiki Wiki อานออกเสียง “wicky” “weekee” หรือ “veekee” เปนเทคโนโลยีที่ทําใหเรา สามารถสรางและแกไขหนาเว็บเพจขึ้นมาใหมผานทางบราวเซอร Wiki เนนการทําระบบสารานุกรม , HOWTOs ที่รวมองคความรูหลายๆ แขนงเขาไวดวยกันโดยเฉพาะ Wikipedia เปนระบบสารานุกรม (Encyclopedia) สาธารนะที่ทุกคนสามารถใสขอมูลลงไปได รองรับภาษามากกวา 70 ภาษารวมทั้งภาษาไทย สําหรับภาษาไทยสามารถเขาอานได http://th.wikipedia.com

 CMS CMS ยอมาจาก Content Management System คือ ระบบบริหารจัดการเว็บไซต เปนระบบที่นํามาชวยในการสรางและบริหารเว็บไซตแบบสําเร็จรูป โดยในการใชงานจะชวย ใหการพัฒนาและการบริหารขอมูลเว็บไซตใหเปนเรื่องงายและรวดเร็ว โดยจะมีโปรแกรมเสริมซึ่งอาจมากับ ระบบหรือจากที่ผูใชติดตั้งเองเพื่อใหเว็บไซตมีลูกเลนมากขึ้น เชนระบบกระดานขาว (Webboard) ระบบ แบบสอบถาม (Poll) ตระกราสินคา(Shopping Cart) และอื่นๆอีกมากมาย CMS เปนเหมือนโปรแกรม โปรแกรมหนึ่ง ที่มีผูพัฒนามาจากภาษาคอมพิวเตอรที่ใชใน เว็บไซตเชน PHP,Python,ASP,JSP ซึ่งในปจจุบันมีคนใจดีพัฒนา CMS ฟรีขึ้นมามากมายอยางเชน Mambo,Joomla,Wordpress ถือวาผูพัฒนาระบบ CMS ฟรี ที่กลาวมาขางตนนั้นลวนเปนมืออาชีพที่มีฝมือในเรื่องของ เว็บไซตเปนอยางยิ่งทั้งการเขียนโปรแกรมที่รัดกุมการออกแบบเนวิเกชั่นที่ดี ทําใหภาพรวมของเว็บไซตที่ใช CMS นั้นออกมาอยางมีประสิทธิภาพ

LMS LMS เปนคําที่ยอมาจาก Learning Management System หรือระบบการจัดการเรียนรู เปน ซอฟตแวรที่ทําหนาที่บริหารจัดการเรียนการสอนผานเว็บ จะประกอบดวยเครื่องมืออํานวยความสะดวกใหแก ผูสอน ผูเรียน ผูดูแลระบบ โดยที่ผูสอนนําเนื้อหาและสื่อการสอนขึ้นเว็บไซตรายวิชาตามที่ไดขอใหระบบ จัดไว ใหไดโดยสะดวก ผูเรียนเขาถึงเนื้อหา กิจกรรมตาง ๆ ไดโดยผานเว็บ ผูสอนและผูเรียนติดตอ สื่อสารไดผาน ทางเครื่องมือการสื่อสารที่ระบบจัดไวให เชน ไปรษณียอิเล็กทรอนิกส หองสนทนา กระดานถาม - ตอบ เปน ตน นอกจากนั้นแลวยังมีองคประกอบที่สําคัญ คือ การเก็บบันทึกขอมูล กิจกรรมการเรียนของผูเรียนไวบน ระบบเพื่อผูสอนสามารถนําไปวิเคราะห ติดตามและประเมินผลการเรียนการสอนในรายวิชานั้นอยางมี ประสิทธิภาพ

องคประกอบ LMS LMS ประกอบดวย 5 สวนดังนี้

1. ระบบจัดการหลักสูตร (Course Management) กลุมผูใชงานแบงเปน 3 ระดับคือ ผูเรียน ผูสอน และผูบริหารระบบ โดยสามารถเขาสูระบบจากที่ไหน เวลาใดก็ได โดยผาน เครือขายอินเตอรเน็ต ระบบ สามารถรองรับจํานวน user และ จํานวนบทเรียนได ไมจํากัด โดยขึ้นอยูกับ hardware/software ที่ใช และ ระบบสามารถรองรับการใชงานภาษาไทยอยางเต็ม รูปแบบ

2. ระบบการสรางบทเรียน (Content Management) ระบบประกอบดวยเครื่องมือในการชวยสราง Content ระบบสามารถใชงานไดดีทั้งกับบทเรียนในรูป Text - based และบทเรียนใน รูปแบบ Streaming Media

3. ระบบการทดสอบและประเมินผล (Test and Evaluation System) มีระบบคลังขอสอบ โดย เปนระบบการสุมขอสอบสามารถจับเวลาการทําขอสอบและการตรวจขอสอบอัตโนมัติ พรอมเฉลย รายงาน สถิติ คะแนน และสถิติการเขาเรียนของนักเรียน

4. ระบบสงเสริมการเรียน (Course Tools) ประกอบดวยเครื่องมือตางๆ ที่ใชสื่อสารระหวาง ผูเรียน - ผูสอน และ ผูเรียน - ผูเรียน ไดแก Webboard และ Chatroom โดยสามารถเก็บ History ของ ขอมูล

เหลานี้ได

5. ระบบจัดการขอมูล (Data Management System) ประกอบดวยระบบจัดการไฟลและโฟลเดอร ผูสอนมีเนื้อที่เก็บขอมูลบทเรียนเปนของตนเอง โดยไดเนื้อที่ตามที่ Admin กําหนดให โดยโปรแกรมที่ใชสรางระบบ LMS ในปจจุบันมีใหเลือกอยู 2 ลักษณะคือ

1.ซอฟตแวรฟรี (Open Source LMS) ที่มีลิขสิทธิ์แบบ GPL เชน Claroline (www.claroline.net ) , LearnSquare ( www.learnsquare.com ), VClass ( www.vclass.net ),Sakai (www.sakaiproject.org), ILIAS ( http://www.ilias.de )

2. ซอฟตแวรที่บริษัทเอกชนพัฒนาเพื่อขายโดยเฉพาะ (Commercial LMS) เชน Blackboard Learning System , WebCT, Lotus Learning Management System, Education Sphere ( www.educationsphere.com ), Dell Learning System (DLS) ( www.dell.com ), De-Learn ( www.de-learn.com ), i2 LMS ( www.progress-info.co.th )

สําหรับ LMS ที่เปน Open source หรือ Freeware และไดรับความนิยมในแวดวงการศึกษาเปน อันดับตนๆ ไดแก Moodle (www.moodle.org), ATutor (www.atutor.ca) เปนตน *LCMS = LMS+CMS LMS (Learning Management System) คือ ระบบติดตาม/บริหารจัดการเรียนรู CMS (Content Management System) คือ ระบบบริหารจัดการหลักสูตร/เนื้อหา